跳转至

第四章课后习题

4-13

如图所示,质量 \(m_1 = 16 \,\mr{kg}\) 的实心圆柱体 \(A\),其半径为 \(r = 15 \,\mr{cm}\),可以绕其固定水平轴转动,阻力忽略不计。一条轻的柔绳绕在圆柱体上,其另一端系一个质量为 \(m_2 = 8.0 \,\mr{kg}\) 的物体 \(B\),求:

  1. 物体 \(B\) 由静止开始下降,\(1.0 \,\mr{s}\) 后下降的距离
  2. 绳的张力
Image title
4-13题

参考解答

设绳子中的张力大小为 \(T\)

  • 设物体 \(B\) 加速度为 \(a\),根据牛顿定律,物体 \(B\) 满足(取竖直向上为正方向)

    \[ T - m_2 \tm g = m_2 \tm a \tag{1} \label{eq:4-13-1} \]
  • 设物体 \(A\) 的转动惯量 \(\displaystyle J = \frac{1}{2} m_1 r^2\),其受到的合力矩 \(\displaystyle M = -T r\)(取沿逆时针方向为转动的正方向),根据刚体的转动定律

    \[ - T r = J \alpha \tag{2} \label{eq:4-13-2} \]
  • 由运动的约束可知

    \[ \displaystyle a = \alpha \tm r \tag{3} \label{eq:4-13-3} \]

由方程 \(\eqref{eq:4-13-1}\) 得:\(\displaystyle T = m_2 \rb{g+a}\),代入 \(\eqref{eq:4-13-2}\),并考虑 \(\eqref{eq:4-13-3}\),得

\[ - m_2 \rb{g+a} \tm r = \frac{1}{2} m_1 \tm r a \]

化简得

\[ a = \frac{m_2 \tm g}{-\rb{m_2 + m_1/2}} = \frac{8 \times 10}{-\rb{8.0 + 16/2}} = -5 \,\mr{(m \cdot s^{-2})} \]

因此

  1. 物体 \(B\) 作匀加速下落,在 \(1.0 \,\mr{s}\) 内下降

    \[ s = \frac{1}{2} \tm a \times \dt{t}^2 = \frac{1}{2} \times \rb{-5} \times 1^2 = -2.5 \,\mr{(m)} \]

    即物体 \(B\) 由静止开始下降,\(1.0 \,\mr{s}\) 后下降的距离为 \(2.5 \,\mr{m}\)

  2. \(a = -5\) 代入 \(\eqref{eq:4-13-1}\),得

    \[ T = m_2 \rb{g + a} = 8.0 \times \rb{10 - 5} = 40 \,\mr{(N)} \]

    因此,绳的张力大小为 \(40 \,\mr{N}\)

4-18

一通风机的转动部分以初角速度 \(\omega_0\) 绕其轴转动,空气的阻力矩与角速度成正比,比例系数 \(c\) 为一常量。若转动部分对其轴的转动惯量为 \(J\),问:

  1. 经过多少时间后其角速度减少为初角速度的一半?
  2. 在此时间内共转过多少圈?

参考解答

  1. 依题意可知,通风机叶片受到的阻力矩 \(\displaystyle M = -c \tm \omega\),根据转动定律 \(M = J \alpha\)\(\displaystyle \alpha = \frac{\d{\omega}}{\d{t}}\),得

    \[ -c \tm \omega = J \frac{\d{\omega}}{\d{t}} \]

    分离变量,得

    \[ \d{t} = - \frac{J}{c} \frac{\d{\omega}}{\omega} \]

    \(t\) 时刻的角速度为 \(\omega\),则

    \[ \int_0^t \d{t} = \int_{\omega_0}^{\omega} -\frac{J}{c} \frac{\d{\omega}}{\omega} \]

    计算得

    \[ t = -\frac{J}{c} \ln \frac{\omega}{\omega_0} \ \text{或}\ \omega = \omega_0 \tm \mr{e}^{-c \tm t / J} \]

    \(\omega = \omega_0/2\) 代入上式,得

    \[ t = \frac{J}{c} \ln 2 \]
  2. 根据刚体定轴转动角速度的定义

    \[ \omega = \frac{\d{\theta}}{\d{t}} = \omega_0 \mr{e}^{-c \tm t / J} \]

    分离变量,得

    \[ \d{\theta} = \omega_0 \tm \mr{e}^{-c \tm t / J} \d{t} \]

    \(t = \rb{J/c} \ln 2\) 时刻的角位置为 \(\theta\),则

    \[ \int_0^\theta \d{\theta} = \int_0^{\rb{J/c} \ln 2} \omega_0 \tm \mr{e}^{-c \tm t / J} \d{t} \ \Rightarrow\ \theta = \frac{J \omega_0}{2c} \]

    转过的圈数 \(\displaystyle n = \frac{\theta}{2\pi} = \frac{J \omega_0}{4\pi c}\)

4-22

在光滑的水平面上有一木杆,其质量 \(m_1 = 1.0 \,\mr{kg}\),长 \(l = 40 \,\mr{cm}\),可绕通过其中点并与之垂直的轴转动,如图所示。一质量为 \(m_2 = 10 \,\mr{g}\) 的子弹,以 \(v = 2.0 \times 10^2 \,\mr{m} \cdot \mr{s}^{-1}\) 的速度射入杆端,其方向与杆及轴正交。若子弹陷入杆中,试求所得到的角速度。

Image title
4-22题

参考解答

依题意可知,木杆和子弹组成得系统(绕点 \(O\) 转动),在碰撞的过程中角动量守恒,设子弹陷入杆中,它们共同的角速度为 \(\omega'\)

  • 碰撞前角动量:\(\displaystyle L_1 = m_2 v \rb{\frac{l}{2}}\)
  • 碰撞后角动量:\(\displaystyle L_2 = m_2 \tm \omega' \rb{\frac{l}{2}}^2 + J_1 \omega'\)

其中,\(\displaystyle J_1 = \frac{1}{12} m_1 l^2\) 为木杆的转动惯量。根据角动量守恒,有 \(L_1 = L_2\),即

\[ m_2 v \rb{\frac{l}{2}} = \omega' \rb{ \frac{m_2 l^2}{4} + \frac{m_1 l^2}{12} } \]

化简得

\[ \omega' = \frac{6 m_2 v}{l \rb{m_1 + 3 m_2}} \]

\(m_1 = 1.0\)\(m_2 = 10\)\(l = 40\)\(v = 2.0 \times 10^2\) 代入上式,得:\(\omega' \approx 29.1 \,\mr{(rad \cdot s^{-1})}\)

4-32

如图所示,一质量为 \(m\) 的小球由一绳索系着,以角速度 \(\omega_0\) 在无摩擦的水平面上作半径为 \(r_0\) 的圆周运动。如果在绳的另一端作用一竖直向下的拉力 \(F\),使小球作半径为 \(r_0 / 2\) 的圆周运动,试求:

  1. 小球新的角速度
  2. 拉力所做的功
Image title
4-32题

参考解答

小球相对于绕转点的位矢 \(\vec{r}\) 与绳子拉力 \(\vec{T}\) 平行,\(\vec{T}\) 对于小球的力矩 \(\displaystyle \vec{M} = \vec{r} \times \vec{T} = \vec{0}\)。因此,小球在绕转的过程中角动量守恒

  1. 小球作半径为 \(r_0\) 的圆周运动时的角动量 \(\displaystyle L_1 = m \tm \omega_0 r_0^2\);设半径变为 \(r_0/2\) 时的角速度为 \(\omega\),此时的角动量 \(\displaystyle L_2 = m \tm \omega \rb{r_0/2}^2\),由角动量守恒可得:\(L_1 = L_2\),即

    \[ m \tm \omega_0 r_0^2 = m \tm \omega \tm \rb{r_0/2}^2 \]

    化简得:\(\displaystyle \omega = 4 \omega_0\)

  2. 根据动能定理,拉力做工等于小球动能的变化量,即

    \[ W = E_\mr{k} - E_{\mr{k}0} = \frac{1}{2} m \rb{\omega \frac{r_0}{2}}^2 - \frac{1}{2} m \rb{\omega_0 r_0}^2 = \frac{3}{2} m \tm \omega_0^2 r_0^2 \]

4-33

质量为 \(0.50 \,\mr{kg}\),长为 \(0.40 \,\mr{m}\) 的均匀细棒,可绕垂直于棒的一端的水平轴转动。如将此棒放在水平位置,然后任其落下,如图所示。求:

  1. 当棒转过 \(60^\circ\) 时的角加速度和角速度
  2. 下落到竖直位置时的动能
  3. 下落到竖直位置时的角速度
Image title
4-33题

参考解答

  1. 细棒绕端点转动的转动惯量 \(\displaystyle J = \frac{m L^2}{3}\)。当棒转动到与水平方向的角为 \(\theta\) 处,重力对棒的力矩

    \[ M = \int_0^L \frac{mg}{L} l \cos\theta \,\d{l} = \frac{1}{2} mg L \cos\theta \]

    根据刚体的转动定律,\(M = J \alpha\),即

    \[ \frac{1}{2} mg L \cos\theta = \frac{m L^2}{3} \alpha \ \Rightarrow\ \alpha = \frac{3g \cos\theta}{2 L} \tag{1} \label{eq:4-33-1} \]

    \(\theta = 60^\circ\) 时,角加速度

    \[ \alpha = \frac{3 \times 10 \times \cos 60^\circ}{2 \times 0.4} = 18.75 \,\mr{(rad \cdot s^{-2})} \]

    设此时的角速度为 \(\omega\),根据角加速度的定义 \(\displaystyle \alpha = \frac{\d{\omega}}{\d{t}}\)

    \[ \alpha = \frac{\d{\omega}}{\d{t}} = \frac{\d{\omega}}{\d{\theta}} \frac{\d{\theta}}{\d{t}} = \frac{\omega \,\d{\omega}}{\d{\theta}} \]

    考虑式 \(\eqref{eq:4-33-1}\),并分离变量,得

    \[ \omega \,\d{\omega} = \frac{3g \cos\theta }{2 L} \,\d{\theta} \]

    设转过的角度为 \(\theta\) 时,角速度为 \(\omega\),则

    \[ \int_0^\omega \omega \,\d{\omega} = \int_0^\theta \frac{3g \cos\theta}{2 L} \,\d{\theta} \ \Rightarrow\ \frac{1}{2}\omega^2 = \frac{3g}{2L} \sin\theta \tag{2} \label{eq:4-33-2} \]

    \(\theta = 60^\circ\) 时,角速度

    \[ \omega = \sb{ \frac{3g \sin\rb{\pi/3}}{L} }^{1/2} = \rb{\frac{3 \times 10 \times \sin {60^\circ}}{0.4}}^{1/2} \approx 8.06 \,\mr{(rad \cdot s^{-1})} \]
  2. 下落到竖直位置时,\(\theta = \dfrac{\pi}{2}\),根据式 \(\eqref{eq:4-33-2}\) 动能

    \[ E_\mr{k} = \frac{1}{2} J \omega^2 = \frac{m L^2}{3} \frac{3g}{2L} \sin\theta \]

    \(m=0.50\)\(L=0.40\)\(\theta=\pi/2\)\(g=10\) 代入上式,得:\(E_\mr{k} = 1 \,\mr{(J)}\)

  3. \(\eqref{eq:4-33-2}\)

    \[ \omega = \sqrt{\frac{3g \sin\theta}{L}} \]

    \(L=0.40\)\(\theta=\pi/2\)\(g=10\) 代入上式,得:\(\omega \approx 8.66 \,\mr{(rad \cdot s^{-1})}\)

4-34

如图所示,两飞轮 \(A\)\(B\) 的轴杆可由摩擦啮合器连接起来。\(A\) 轮的转动惯量为 \(J_1 = 10.0 \,\mr{kg} \cdot \mr{m}^2\),开始时 \(B\) 轮静止,\(A\) 轮以 \(n_1 = 600 \,\mr{r} \cdot \mr{min}^{-1}\) 的转速转动,然后使 \(A\)\(B\) 连接,因此 \(B\) 轮得到加速而 \(A\) 轮减速,直到两轮的转速都等于 \(n = 200 \,\mr{r} \cdot \mr{min}^{-1}\) 为止。求:

  1. \(B\) 轮的转动惯量
  2. 在啮合过程中损失的机械能
Image title
4-34题

参考解答

  1. 依题意可知

    \[ \omega_1 = 20 \pi \,\mr{rad \cdot s^{-1}},\ \omega_2 = \frac{20 \pi}{3} \,\mr{rad \cdot s^{-1}} \]

    \(B\) 轮的转动惯量为 \(J_2\),根据角动量守恒,有

    \[ J_1 \omega_1 = \rb{J_1 + J_2} \omega_2 \]

    化简得

    \[ J_2 = \frac{\omega_1 - \omega_2}{\omega_2} J_1 = \frac{20\pi - (20/3)\pi}{(20/3)\pi} \times 10 = 20 \,\mr{(kg \cdot m^2)} \]
  2. 啮合过程中损失的机械能

    \[ \dt{E} = \frac{1}{2} \rb{J_1 + J_2} \tm \omega_2^2 - \frac{1}{2} J_1 \tm \omega_1^2 \]

    \(J_1 = 10.0\)\(J_2 = 20.0\)\(\omega_1 = 20 \pi\)\(\omega_2 = (20/3) \pi\) 代入上式,得:\(\displaystyle \dt{E} \approx -1.32 \times 10^4 \,\mr{(J)}\)